भक्तपुर : सदाशिव चोक

महिन्द्र मल्ल भन्ने बितिक्कै जनताले खाए / खाएन, जनताको घरको धुरीबाट धुँवा आयो आएन भन्दै चिन्ता लिने राजाको रुपमा चिनिन्छ । यिनै महिन्द्र मल्लका दुई श्रीमतीबाट दुइ छोराहरु सदाशिव मल्ल र शिव सिंग मल्ल जन्मे ! महिन्द्र मल्लको मृत्युपछि सदाशिव मल्ल राजगद्दीममा बसे ।

जनताका प्रिय राजा महिन्द्र मल्लका छोरा भएर के गर्नु, सदाशिव मल्ल नैतिक रुपमा एकदम भ्रष्ट र अभिजात बर्गको राजा थिए । उनि आफ्ना घोडाहरुलाई सर्वसाधारण जनताको खेतबारीमा छोड्न लगाएर बालीहरु नष्ट गर्ने गराउने गर्दथे । जवान केटीहरुलाई जवर्जस्ती यौन शोषण गर्ने र नैतिकता भंग गराउने गर्दथे । सर्वसाधारण जनताहरु उनको अन्याय बिरुद्ध १ सब्द पनि बोल्न सक्दैनथ्यो ! आम जनताहरु यिनको क्रुरताको बदला लिन पर्खी रहेका थिए ।

एकदिन, जब सदाशिव मल्ल मनोहरा खोलाको किनारमा एक्लै हिडिरहेका थिए, उसलाई सर्वसाधारण जनताले समाते र नराम्ररी चुट्नु चुटे । अन्तत: उनलाई राजाबाट हटाइए र शहरभन्दा धेरै पर लुकाइए । उनलाई भक्तपुरमा एक कैदी बनाई थुनेर राखिए ! पछि, उनि भक्तपुरबाट अत्तोपत्तो नहुने गरि भागे । भक्तपुरमा यिनलाई थुनेर राखेको त्यो जेल / ठाउँलाई अहिले पनि "सदाशिव चोक" भनेर चिनिन्छ ।

यो फोटो यिनै सदाशिव चोकभित्र छिर्ने गेटमाथि कुँदिएको कलात्मक मुर्ति हो ।

- History of Nepal, Daniel Wright बाट साभार ।