तिहार : काग तिहार

कागलाई विशेष गरि अशुभ समाचार वाहकको रुपमा लिइन्छ । धर्मशास्त्र अनुसार नरक लोकको अधिपति यमराजले पृथ्वी लोकमा भएका मानिस लगायत सम्पूर्ण जीवित प्राणीको जन्म मृत्युको विवरण राख्ने गर्दछ । त्यस्तो विवरण ल्याउने र लैजाने काम भने कागले गर्ने गरेको मान्यता रहेको छ । आकास मार्गबाट छिटो संदेश ल्याउने लाने भएकोले यमराजले कागलाई आफ्नो दूत नियुक्त गरेका हुन् । आज यमदिप दान गर्नाले यमराजको यातनाबाट मुक्त हुने अर्को धार्मिक विश्वास रहेको पाइन्छ । 

कार्तिक कृष्ण त्रयोदशीको दिन घर आँगनमा सुखद र प्रगतिशील खबर अनि भाग्यका कुराहरुमात्र ल्याओस् भनेर बिहानै देखि विभिन्न खानेकुराहरु पात वा टपरीमा राखी काग पुजा गरिन्छ ।

मृत्युका देवता यम आफ्नो बहिनी यमुनासंग धेरै समयदेखि भेट्न पाएका थिएनन् । यमुनालाई आफ्नो दाजुसंग भेट्न धेरै इच्छा भएर विभिन्न माध्यमहरु मार्फत दाजुलाई भेट्न आउँन निम्तो पठाईन् । उनले यम समक्ष शुरुमा काग, अनि कुकुर, गाई अनि अन्त्यमा आफै गएर दाजुलाई भेटेको प्रसंग छ ।

दाजुलाई भेटेपछि उनले दाजुलाई टिका, फूलमालाले पुजा गरि रंगिन टिका निधारमा लगाएकी थिइन् । तोरीको तेलले दाजु वरिपरि रेखा कोरेर मखमली फूलको र दुबोको माला लगाई दिई पुजा गर्दै भाइटिका लगाएकी थिइन् ।

आज कागतिहारकै दिन समुन्द्र मन्थनका क्षण उत्पति भएका आयुर्वेदका प्रवर्तक धन्वन्तरी ऋषिको सम्झनामा धन्वन्तरी दिवस पनि मनाईन्छ ।