ल्हुती पुन्ही : म्हेपी अजिमा जात्रा

किम्वदन्ती अनुसार मनकामना, मनमैजु र म्हेपी अजिमा एकदम नजिकको साथी तथा दिदीबहिनीहरु थिए । तिनै जना आ-आफ्नो शक्ति देखाउन ३ ठाउँतिर लाग्दै सिद्ध प्राप्त गरेका थिएँ । म्हेपी अजिमा ज्यापुनीको रुपमा मानिन्छ । म्हेपी अजिमाको नाम आशामाँ थियो । पछि योगाम्बर वा जोगाम्बर नामले परिचित भए । आशामाँले आफु नांगै भै महादेवसंग अँगालो मारेर खुसि पारेर सिद्ध भएको मानिन्छ, त्यसैले योगाम्बर भनिएको हो । पछि एक जना तान्त्रिक गुरुले योगाम्बरलाई पुजा गरि रहेको बेला गुरुजुको पछि पछि आउने गुरुजुकै छोराको भोग लिएर उसैको सरिरमा बसेकोले म्हेपी नामाकरण भएको मानिन्छ । पछि यहि बच्चा करुणामयलाई नेपाल ल्याउने बन्धुदत्त हुनेछ भनेर बरदान पाए । त्यसैगरी मनकामनाले पनि महादेवलाई खुसि पारेर सिद्ध भएको र मनमैजु (फुसिंख्य अजिमा) ले देवराज इन्द्रलाई खुसि पारेर सिद्ध भएको मानिन्छ ।

बालाजु पुर्णिमाको दिन यस देवीको जात्रा हुने गर्दछ । अघिलो दिन कमलाछीको तँलाछी टोलमा अवस्थित देवघरबाट देवीको देवमुर्तिलाइ लागि म्हयपी मन्दिरमा तान्त्रिक विधि पुर्वक स्थापना गर्ने गरिन्छ र पुर्णिमाको दिन साँझ बाजागाजाका साथ मन्दिरमा स्थापित मुर्तिलाइ दुई तल्ले खटमा राखी जात्रा गर्दै तँलाछीस्थित देवघर अगाडी राख्न ल्याइन्छ, त्यसको भोलिपल्ट धुमधामका साथ खटलाइ नगर परिक्रमा (काठमाडौँको पुरानो वस्ती) गराइन्छ । म्हयपी मन्दिर अवस्थित डाँडोको माटो धेरै नै पवित्र मानिन्छ, यसै कारणले सेतो मछिन्द्रनाथ, पाटनको रातो मछिन्द्रनाथ, नाला करुणामय, किर्तिपुरको बाघ भैरब , चोभारको करुणामय र बिजेश्वरीको मुर्ति बनाउन अथवा जिर्णोदार गर्नका लागि यहाँको माटो लैजाने गरिन्छ ।

श्रोत : राजेन्द्र महर्जन