राहु : एक दैत्य (असुर)

 
समुन्द्र मन्थनको बेला राहु नामक एक दैत्य (असुर) ले धोखा दिएर केहि थोपा दिब्य अमृत खाइ दिएछ ! चन्द्र र सुर्यले यो कुरा थाहा पाई हाले र भगवान बिष्णुलाई चाप्लुसी लगाई दिएछ ! दिब्य अमृत दैत्यको घांटीबाट निल्नु अगावै विष्णुले सुदर्शन चक्र हानेर दैत्यको गला काटी दिएछ ! दैत्यको शिर अमर भएछ र राहु ग्रह बनेछ !

राहु यसै कारणले गर्दा सुर्य र चन्द्रमा प्रति सधै द्वेषभाव राख्दै आएको छ र बेला बेलामा सुर्य र चन्द्रमाको ग्रहण गर्ने प्रयास गरिरहन्छ ! ग्रहण भै सकेपछि सूर्य वा चन्द्र यसै राहुको काटेको गलाबाट निक्लिन्छ र मुक्त हुने गर्दछ !

वैदिक ज्योतिष अनुसार राहुलाई ९ ग्रहमा एक स्थान दिइएको छ । दिनमा राहुकाल नामक मुहूर्त २४ मिनेटको अवधि हुन्छ, जुन अशुभ मानिन्छ रे ! राहु कुनै खगोलीय पिण्ड चाहिं होइन, तर छायाँ ग्रहको रुपमा मानिन्छ !

राहुलाई अधार्मिक व्यक्ति, निर्वासित, कठोर भाषणकर्त्ता, झुठो बोल्ने मान्छे, निराशावादीहरुको देवता पनि भनिन्छ । बौद्ध धर्म अनुसार राहु क्रोध देवताहरु मध्ये एक हो !

पारिजात फूलको कथा

पारिजातक एक राजपुत्री थिइन् । तिनको अगाध प्रेम सूर्यसँग कायम हुन्छ । पछि गएर सूर्यले तिनलाई तिरस्कार गर्छन् । प्रेमपीडामा पारिजातले आत्महत्या गर्छिन् । दाहसंस्कार हुन्छ । त्यहाँको खरानीबाट एउटा वनस्पति पैदा हुन्छ । त्यही हो, पारिजात । 

पारिजातको फूल महिलाको नाकको फुलीझैँ फक्रिएको हुन्छ र चाँदी जस्तै सेतो हुन्छ । फुलीको नली भने सुन्तले रंगमा अलि पहेँलो पहेँलो हुन्छ। यस फूलप्रति इन्द्र, कुवेर, कृष्ण र सत्यभामा समेत मोहित भएका शास्त्रोक्तिहरू भेटिन्छन् ।

रातको सन्नाटामा बोटै भरी फूल फुल्दछन्, तर सूर्योदय हुनुअगावै सबै झरी पनि हाल्छन् । शायद सूर्यलाई तिरस्कार गर्छन् यी फूलहरू । अनेक देवदेवीको प्रिय यो फूल बटुल्न साँझैदेखि पारिजातको बोटमुनितिर चोखो कपडा वा नाङ्लो ओछ्याउने प्रचलन छ । बोटबाट फूल टिप्न हुन्न, पाप लाग्छ भन्ने जनविश्वास निकै प्रबल छ । यस वनस्पतिको प्रजातीय नाम आर्वोटि्रस्टिसले पनि दुःखित वृक्ष भन्ने नै अर्थ जनाउँछ । पारिजातको पूरा नाम ग्रीक भाषामा Nyctanthes Arbor-Tristis को अर्थ लगाउन थाल्यौँ भने 'रातमा फुल्ने दुःखित वृक्ष' भन्ने कुरा खुल्न आउँछ । यसको सुगन्ध र रातको महकलाई लिएर कतैकतै यस फूललाई रातकी रानी पनि भन्ने चलन छ।

आऊँ, महिनाबारीका बखत धेरै रगत बग्ने, घाउ, दीर्घ खालको ज्वरो, दम, कफ, कब्जियत, जोर्नी र मांशपेसी दुखेको, कपाल फुल्ने र झर्नेमा पातको रस खाइन्छ, दलिन्छ । पातलाई पानीमा हाली मधुरो आगोमा पकाई साइटिकामा दलिन्छ ,खाइन्छ । पात र फूललाई तातो पानीमा हाली सुत्केरी महिलालाई ख्वाउँदा छिटो साल–नाल झर्छ । अनुहारलाई चम्किलो बनाउन यसको फूलको लेदो दलिन्छ । तालु खुइलिंदा र स्कर्भीमा बीउको धूलो दलिन्छ / खाइन्छ ।