हनुमान ढोका : पंचामुखी हनुमान

हनुमान ढोका दरवार परिसरभित्र मोहन चोक अवस्थित गोलाकार यो ५ तल्ले मन्दिरलाई पन्चमुखी हनुमान मन्दिर भनिन्छ । सर्वसाधारणलाई प्रवेश निषेध गरिएको यस मन्दिरमा पुजारीहरुले पुजा गर्दा मात्र खोल्ने गरिन्छ ।

कथाअनुसार, रामायणमा जब राम र रावणको युद्ध भै रहेको थियो, रावणले पथालाको अहिरावणसंग सहयोग मागे । राम र लक्ष्मणलाई बचाउन हनुमानले यहि बेला पन्चमुखी हनुमानको रुप धारण गरेका थिए । यिनको पन्चमुखी अवतारमा हनुमान, ह्याग्रीब भैरब, नरसिंह, गरुड र बराहको स्वरुप पाइन्छ ।

अहिरावणले रावणकै भाइ बिभिषणको रुप धारण गरे र राम लक्ष्मणलाई मायाजालमा पारेर पथाला लोकमा लगे । हनुमान राम लक्ष्मणको खोजीमा पथाला लोकमा पसे । हनुमानले अहिरावण पाँच दिपहरुमा चारै दिशामा लुकेर बसेको चाल पाए । दिपहरुबाट निस्केको धुवाँले निस्सासेर मर्न सक्ने अवस्था थियो । यसैबेला हनुमानले पांच मुख भएका पन्चमुखी हनुमानको रुप धारण गरे र चारै दिशामा फुकेर दिपहरुलाई निभाए र अहिरावणलाई मारे ।